“昨天海南商品房的限购开始了。想了解我现在单”
Европа | |
---|---|
![]() Европа эхиган картин т?ехь | |
Мохк | 10,2[1] млн км2 |
Бахархой | 754 млн (2019) стаг |
Йукъахь йу | 50 (исписка) пачхьалкхаш |
Мотт | Европин меттанаш |
Интернет-доменаш | .eu (Евробарт) .su (Советийн хилла аре[2]) |
Йаккхий г?аланаш | Европин уггаре йаккхий г?аланийн исписка |
![]() |
Евро?па — Дуьненан Къилбаседа эхиг дакъа, гуонаха ду Къилбаседа Шен а, Атлантикин а ?апказийн х?ордаш, майда 10 млн км2 гергга йу. Азица цхьаьна кхуллу материк Еврази, Европин оьздангалла, Малзбуза аьлла ц?е тиллина, дуьхьала х?оттош йу Азичун, Малхбален аьлла ц?е тиллина, тайп-тайпана географин аренаш цхьанатохаран гуран чохь.

Европин бахархой 754 миллион стаг йа Дуьненан бахархойх 9 % гергга бу (2019). Бахархой т?екхетар дикка лахара ду, бахархойн йуккъера хан дикка лакхара йу дуьненан кхечу континенташка хьаьжчи.
Этимологи
[б?аьра нисйан | нисйан]Европа ц?е, схьайолуш хила мега ширажелтойчоьнан мифологера турпалхочуьнан Европин ц?арах. Иза хилла Зевса йадийна Крит т?е д?айигина финикийн паччахь-аьзна (цу т?е эпитет Европа йоьзна хила мега кхин а Герица а, Деметрица а). Ц?е схьайалар, французийн лингвиста П. Шантрена жам? дарца, ца хаьа[3]. Х?окху заманан литературехь уггаре г?арайаьлла этимологин гипотезаш кховдийра антикаллехь (кхечаьрца цхьаьна), амма уьш къийсаме йара: иштта, цхьаьна этимологина маь?на доккху желтойн орамех ευρ?? (еврис)-шуьйра а, ?ψι? (опсис)-б?аьрг, ?шуьйра б?аьрг берг?[4]; лексикограф Гесихийца, Европия ду ?малхбуза мохк, йа бодане?[5] бохург, иза т?аьхьарчу лингвисташа дуьстира малхбуза-семийн ‘rb ?малх бузар?[6] йа аккад. erebu иштта маь?на долу (М. Уэста мах хадийра оцу этимологин ч?ог?а г?ийла ду аьлла[7]).


Дозанаш
[б?аьра нисйан | нисйан]
Дуьненан декъан Европа ц?е йац ширачех желтойн литературехь (Гомеран Пифийн Аполлонан йаьккхинчу шатлакхан иллехь[8] Европа аьлла йеккъа Къилбаседа Желтойчоьнах), дуьххьара язйина Гекатей Милетскин ?Дуьненах йаздарехь? (Вайн эрал хьалхара VI б?ешо чекхдолуш), цуьнан хьалхара жайна лерина Европин.
Шира желтойша юьхьанца Европа лорура Азех Эгейн а, ?аьржа а х?ордашца, ткъа Африкех — Латтаюккъера х?ордаца къастийна ша йолу материк. Европа, т?аьхьа Еврази аьллачу йоккхачу материкан жима дакъа хиларх тешна, антикан авторша Европин малхбален доза даккха долийра Дон эркаца (иштта гар хаало Полибийн а, Страбонан а). И ламаст коьрта дара шина эзар шеран дохаллехь. Масала, Меркаторан Европин доза доьду Дон т?ехула, ткъа цуьнан хьостера — нисса къилбаседехьа К?айн х?орд т?екхаччалц[9].
Амма XV б?ешарахь Европа йоцучу ханна синоним хилира керсталлин дуьненан, амма тахана дукхаха болу керстанаш беха цуьнан мехкал арахьа[10]. XIX б?ешарахь йерриг аьлча санна дуьненан промышленность йара Европехь; тахана доккхаха долу дакъа цуьнан арахьа ду.
В. Н. Татищевс 1720 шарахь дагадаийтира Европин малхбузен доза Уралан лаьмнийн даккъашкахула даккха, кхин д?а Яик эрк (х?инцалера Урал) чухула Каспий-х?орд чукхеташ йолу хикхочене кхаччалц. Т?аьхь-т?аьхьа керла доза йукъара т?еэцна хилира, хьалха Российс, ткъа цул т?аьхьа, дозанал арахьа а. Тахана Европин доза доккху: къилбаседехь — Къилбаседа Шенан ?апказца; малхбузен — Атлантикин ?апказца; къилбехахь — Лаьттайуккъера, Эгейн, Мармаран, ?аьржа х?ордашца; малхбалехь — Уралан лаьмнийн малхбален к?ажошца, Мугоджараш лаьмнашца, Эмба эркца Каспий-х?орд т?екхаччалц, цунна т?ера Г?ум а, Маныч а (Г?уман-Манычан чута?ен чухула) Донан хикхочене (масала, энциклопедешца: Йоккха советийн энциклопеди[11] а, Энциклопеди Британника а[12]) я, наггахь, Кавказан дукъ т?ехула ?аьржа х?орд т?екхаччалц[13][14]). Кхин д?а долу Европин а, Азин а йукъара доза чекхдолу ?аьржа х?орд а, ?аьржа х?ордан хидоькъенаш чухула бохург къобал до дерриг хьосташа. Европехь ду гергахь лаьтта г?айренаш а, архипелагаш а[11], ткъа цхьа мог?а туркойн Анатолин бердашца долу Желтойчоьнан г?айренаш, Азехь ду.

Иза бахьнехь Азербайджан[15] а, Гуьржийчоь[16] а Европин мехкийн испискин йукъатохар бух болуш ду уггаре хьалха политикин а, экономикин а, оьздангаллин а ойланашца.
Европин пачхьалкхаш
[б?аьра нисйан | нисйан]43 пачхьалкх ВКЪКХан пачхьалкхаш лоруш йу, 2 пачхьалкх лоруш йац.
Малхбузен Европа | Малхбален Европа | Къилбаседа Европа | Къилба Европа | Ах Европехь | Лоруш доцу |
---|---|---|---|---|---|
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
|
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
|
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
|
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
||
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
||
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
||
![]() |
![]() |
![]() |
|||
![]() |
![]() |
![]() |
|||
![]() |
![]() |
||||
![]() |
|||||
![]() |
|||||
![]() |
|||||
![]() |
Географин йукъ
[б?аьра нисйан | нисйан]Йукъ латтар доьзна ду Европин дозанаш билгалдахарца, коьртачу кепара билгалдоккху хьаьржинчу лараран методикица, ткъа иштта, генара г?айренаш Европин йисттера меттигийн йукъатохарца йа цатохарца. Иштта, Европин географин йукъан ц?ере хьоьжуш йу масех меттиг, уьш дерриш лаьтта цхьа мог?а пачхьалкхашкахь (Украина, Литва, Белорусси, Словаки, Германи, Польша).
Гиннессан рекордийн жайно Европин ?официалан? географин йукъ къобал йо Пурнушкяй эвла, иза лаьтта Вильнюсал 26 км къилбаседехьа.
Коьрта дуьненайукъара кхолламаш Европехь
[б?аьра нисйан | нисйан]Европин мехкаш тайп-тайпана дуьненайукъара кхолламийн декъахой бу, церан дукхаха долу дакъа экономикин а, политикин а амалера кхолламаш бу. Европера коьрта дуьненайукъара цхьаьнакхетарш дийцина лахахь.
Регионан цхьаьнаг?уллакхдаран форум. Баренцан кхеташо/Евроарктикин регионан (БКхЕР) кхоьллина 1993 ш.. Цунна йукъайахна, гуттаренна а декъашхойн бакъонашца, Дани, Исланди, Норвеги, Росси, Финлянди, Швеци, ткъа иштта Европин йукъараллин комисси (ЕЮК). Исс пачхьалкхан — Йоккха Британи, Германи, Итали, Канада, Нидерландаш, Польша, Франци, АЦШ, Япон — тергончан статус йу.
Российн Федерацин а, Республика Белоруссин а конфедерацин барто т?ехь-т?ехьа кхуллу цхьааллин политикин, экономикин, т?еман, таможнин, валютин, юридически, гуманитарин, оьздангаллин аре.
Европин футболан ассоциацийн барт — Европин а, цхьайолу Азин малхбузен регионийн а футболан урхалла ден кхоллам. Цуо цхьаьнатуху Европин мехкийн къоман футболан ассоциацеш. УЕФАс д?ахьо берриг Европин футболан клубийн а, гулйина командийн а къийсамаш, йоькъу рекламех а, командаш ловзуш гайтарх а йаьлла са, шена йукъахь йолчу ассоциацешна.
Лакхахь багарбина мехкаш доцуш, УЕФА йукъайоьду иштта Исраил (Исраилан футболан ассоциаци), йерриг Азехь йолушехь.
Континентан Европа
[б?аьра нисйан | нисйан]
Континентан Европа — оцу материкан декъан дог?у термин.
Йукъара доху: Желтойчоьнан, Кипр, Малта, Сицили, Сардини, Корсика, Балеарин, Йоккха Британин, Ирланди, Керла Латта, Шпицберген, Мадейра, Азорийн, Исланди, Данин, Фарерийн г?айренаш.
Наггахь йукъара доху скандинавин мехкаш (Швеци а, Норвеги а), х?унда аьлча церан континентан декъера уьйранаш Балтикин а, Къилбаседа а х?ордашна чухула йолун дела (Финляндехула хьевзина некъ ца бийцича).
Х?инци а ду континента Европа шира гар (?Европин х?оъ?, ?Kerneuropa?): иза Каролинг?еран (х?инцалера Франци, Итали, Германи) а, Бенилюксан (историн регион Австрази) а империн мохк бу.
Билгалдахарш
[б?аьра нисйан | нисйан]- ↑ Романова Э. П., Никишин А. М. и др. ЕВРОПА . bigenc.ru. Т?екхочу дата: 2019 шеран 19 декабрь. Архивйина 2025-08-06 — Wayback Machine // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (2017). Дата обращения: 30.11.2019.
- ↑ Балтика йистера мехкаш доцурш
- ↑ Chantraine P. Dictionnaire étymologique de la langue grecque. Histoire des mots. Paris, 1968. P.388
- ↑ Гудианов этимологик (Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С. 223
- ↑ цит. по: Лосев А. Ф. Мифология греков и римлян. М., 1996. С. 223
- ↑ Тантлевский И. Р. История Израиля и Иудеи до разрушения Первого Храма. СПб, 2005. С. 9, со ссылкой на: Astour M. C. Hellenosemitica: An Ethnic and Cultural Study in West Semitic Impact on Mycenaean Greece. Leiden, 1967. P. 128
- ↑ ?phonologically, the match between Europa’s name and any form of the Semitic word is very poor? (West M. L. The east face of Helicon: west Asiatic elements in Greek poetry and myth. Oxford, 1997. P. 451 . books.google.com. Т?екхочу дата: 2019 шеран 19 декабрь.)
- ↑ Гимны Гомера II 73 = II 113; Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. В 3 т. Т. 1. М., 2001. С. 565
- ↑ Мурзаев Э. М. Где же проводить географическую границу Европы и Азии? Изв. АН СССР, сер. геогр., 4, 1963.
- ↑ Христианство . www.etnolog.ru. Т?екхочу дата: 2019 шеран 19 декабрь.
- ↑ 1 2 Европа // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
- ↑ Британника. Европа . www.britannica.com. Т?екхочу дата: 2019 шеран 19 декабрь.
- ↑ Энциклопедия Ларусса. Европа (фр.). www.larousse.fr. Т?екхочу дата: 2019 шеран 19 декабрь.
- ↑ National Geographic Atlas of the World (7th ed.). Washington, DC: National Geographic. 1999. ISBN 0-7922-7528-4. (стр. 68, 90)
- ↑ При проведении границы по Главному Кавказскому хребту в Европе оказывается расположена северо-восточная часть Республики Азербайджан
- ↑ При проведении границы по Главному Кавказскому хребту в Европе оказываются расположены такие части территории Грузии, как верховья Терека, верховья Аргуна (часть Хевсуретии), Тушетия
- ↑ 1 2 3 При проведении границы по Кумо-Манычской впадине
- ↑ 1 2 3 При проведении границы по Большому Кавказу
- ↑ Согласно классификации стран, принятой, в частности, ЦРУ (cм. Архивйина 2025-08-06 — Wayback Machine), Азербайджан относится к Юго-Западной Азии. Лишь небольшая часть страны находится севернее Главного Кавказского хребта, одного из принятых вариантов границы Европа-Азия.
- ↑ Севернее Большого Кавказа находятся районы Азербайджана: Шабранский (1739км2), Кусарский (1542км2), Хачмасский (1063км2), Сиазаньский (759км2), Кубинский (2610км2) и северная часть Хызынского района (весь район — 1711км2). Суммарная площадь: 9424км2 (с полностью Хызынским районом, частично — около 8600км2 или около 10 % от общей площади Азербайджана (86 600км2, включая Нагорный Карабах).
- ↑ Согласно классификации стран, принятой, в частности, ЦРУ (cм. Архивйина 2025-08-06 — Wayback Machine), Грузия относится к Юго-Западной Азии. Лишь небольшая часть страны находится севернее Главного Кавказского хребта, одного из принятых вариантов границы Европа-Азия.
- ↑ Севернее Большого Кавказа находятся районы (муниципалитеты) Грузии: Казбегский (1082 км2), северная часть Душетского муниципалитета (весь — 2207 км2), северная часть Ахметского муниципалитета (весь — 2982 км2). Суммарная площадь всех трёх муниципалитетов — 6271км2, из них севернее Большого Кавказа — около 3700км2 или около 5 % от общей площади Грузии (69700км2, включая Южную Осетию и Республику Абхазия).
- ↑ При проведении границы между Европой и Азией по Эмбе в Европе расположено до 14 % территории Кхазакхстана; по реке Урал с 1964 года (XX Конгресс Международного Географического Союза в Лондоне) границу не проводят (см.: Кафедра физической географии и геоэкологии. Естественно-географический факультет ФГБОУ ВПО ?Волгоградский государственный социально-педагогический университет? (ФГБОУ ВПО ?ВГСПУ?) Интересные факты о географии: Где проходит граница Европы и Азии? Архивйина 2025-08-06 — Wayback Machine)
- ↑ Русское географическое общество. А. А. Чибилёв. Евро-Азиатская граница: история вопроса и современные представления. Феномен Евразии: две части света на одном материке
- ↑ При проведении границы между Европой и Азией (в пределах Кхазакхстана) по реке Эмба, европейская часть к западу от неё включает территории: Западно-Кхазакхстанской области (полностью, более 151300 км2); Атырауской области (всего 118600 км2; без южной части Жылыойского района — около 103000 км2); северо-западная часть Актюбинской области (всего 300600 км2; без Шалкарского (62200 км2), Иргизского (41500 км2), Айтекебийского районов (31300 км2), без южной и средней частей Байганинского района (около 40000 км2 из 61000 км2) — около 126 000 км2). Суммарная площадь территорий западнее рек Эмба и Орь — около 380 000 км2 или более 13,9 % от общей территории страны (2724902 км2)
- ↑ 1 2 Большая часть населения в Европе, большая часть территории в Азии
- ↑ В случае проведения границы Европа-Азия по Уралу и Кумо-Манычской впадине, европейская часть России составляет около 22 % её территории или условно 3 756 588 км2 из 17 098 246 км2 общей территории РФ. В административных границах — включает территории регионов СЗФО, ЦФО, ПФО и ЮФО (полностью без Краснодарского края и Адыгеи) общей площадью 3711747 км2 или 21,7 %, а при исключении южной части Ростовской области и западной части Калмыкии (их части к югу от Кумо-Маныча общей площадью около 22000 км2) —? 3689747 км2 или 21,6 %. В случае проведения границы Европы и Азии по Большому Кавказу европейская часть России (все регионы СЗФО, ЦФО, ПФО, ЮФО и СКФО) составляет 3965463 км2 или 23,2 %.
- ↑ По границе между проливами Босфор и Дарданеллы, европейская часть включает илы Турции: Эдирне (ок. 6300 км2), Кыркларели (ок. 6550 км2), Текирдаг (ок. 6300 км2), 25 районов ила Стамбул (более 3200 км2, включая европейскую часть города Истамбул), 3 района ила Чанаккале (ок.1600 км2). Суммарная площадь составляет около 23 900 км2 или около 3 % от общей площади Турции в 783 562 км2, см. Восточная Фракия.
Литература
[б?аьра нисйан | нисйан]- Bulliet, Richard; Crossley, Pamela; Headrick, Daniel; Hirsch, Steven; Johnson, Lyman. The Earth and Its Peoples, Brief Edition(бил-боцу.). — Cengage Learning , 2011. — Т. 1. — ISBN 978-0495913115.
- Brown, Stephen F.; Anatolios, Khaled; Palmer, Martin. Catholicism & Orthodox Christianity(бил-боцу.) / O'Brien, Joanne. — Infobase Publishing , 2009. — ISBN 978-1604131062.
Хьажоргаш
[б?аьра нисйан | нисйан]- Евроатлас(ингалс.)
- Херфрид Мюнклер[de]. Европа как политическая идея . magazines.russ.ru. Т?екхочу дата: 2019 шеран 19 декабрь.